Nowotwory męskiego układu rozrodczego - co powinniśmy o nich wiedzieć?

Spis treści:

1. Rak prostaty
2. Rak jąder
3. Rak penisa

Powoli uczymy się przełamywać tabu, jakie stanowi choroba nowotworowa i konieczność regularnych badań diagnostycznych. Wydaje się jednak, że o pewnych nowotworach mówi się „łatwiej” i więcej, czego przykładem może być chociażby informacja dotycząca raka płuc zamieszczana na papierosach. Wciąż jednak istnieje wiele chorób, które pomimo częstości występowania, stanowią temat wyjęty z debaty publicznej. Szczególne miejsce zajmują w tym wypadku nowotwory narządów płciowych i o ile dyskusja dotycząca nowotworów żeńskich w pewnym momencie zaistniała w świadomości wielu ludzi, o tyle nowotwory męskie wciąż pomijane są głuchym milczeniem. A przecież nowotwór narządu płciowego jest przecież nie tylko chorobą określonej części ciała czy nawet powiązanych ze sobą narządów. Jej wadliwe funkcjonowanie może odbić się na potencji i przyszłej płodności, a tym samym mieć bardzo negatywny, wręcz destrukcyjny wpływ na sferę seksualną i psychiczną.

Najczęściej występujące nowotwory męskie to rak prącia, jąder i prostaty. Mogą one pojawić się u młodych chłopców, nawet około 15. roku życia, ale dotykają głównie dojrzałych mężczyzn, po 40. roku życia i później. Zmieniona chorobowo tkanka może zostać usunięta operacyjnie bez uszkodzenia pozostałej, zdrowej części narządów, stosowane są także inne metody terapii.

Rak prostaty 

Dokładna przyczyna jego powstawania wciąż nie została zbadana. Nie każdy rodzaj guza jest odmianą złośliwą. W utajonej formie nowotwór ten może dotykać nawet 30 procent mężczyzn po 50 roku życia oraz 70 procent mężczyzn po 80 roku życia. Podobnie jak w wypadku innych nowotworów, czynniki ryzyka obejmują wiek, historię chorób w rodzinie, nawyki żywieniowe (z czego dieta wysokotłuszczowa zwiększa ryzyko zachorowania), warunki pracy. Pewnym utrudnieniem w diagnostyce jest fakt, że ten rodzaj nowotworu nie daje żadnych symptomów, które można by w łatwy sposób powiązać z tą, a nie inną dolegliwością. Jeżeli przyjmuje formę inwazyjną, możliwe są przerzuty do innych narządów ciała, które zaczynają źle funkcjonować, więc gdy pacjent zaobserwuje u siebie słaby wyciek lub krew w moczu, ból lędźwi, bioder, miednicy, częstomocz, z pewnością powinien udać się do lekarza, gdyż mogą one sygnalizować zaburzenia funkcjonowania prostaty.

Nowotwór ten może zostać wykryty za pomocą dwóch specjalistycznych testów pokazowych. Pierwszym jest test na poziom swoistego antygenu sterczowego (ang. PSA – prostate-specific antigen), polegający na badaniu jego stężenia we krwi, z czego nowotwór prostaty stanowi czynnik podwyższający ilość tego składnika. Drugim sposobem jest badanie proktologiczne (przez odbyt), podczas którego lekarz fizykalnie sprawdza obecność ewentualnych guzów. Aby potwierdzić ewentualną diagnozę, wykonuje się biopsję oraz badanie TRUS (ang. transrectal ultrasound), czyli usg przezodbytnicze (transrektalne) gruczołu krokowego.

Nowotwory męskiego układu rozrodczego, fot. panthermedia

Rak prostaty wymaga interwencji chirurgicznej. Często komórki chorobowe zostają usunięte przy zastosowaniu kriochirurgii. Lekarze mogą także wykonać zabieg wycięcia gruczołu krokowego (zwany prostatektomią radykalną). Nowotwory prostaty leczy się także wykorzystując chemioterapię, radioterapię oraz terapię hormonalną.

Rak jąder 

Ten rodzaj nowotworu dotyka znacznie częściej młodych mężczyzn, do 40. roku życia. Podobnie jak w wypadku raka prostaty, przyczyna powstawania tej choroby wciąż nie została do końca poznana. Wskazuje się na związki z zaburzeniami hormonalnymi, wnętrostwem (wadą rozwojową występującą u kilku procent noworodków, polegającą na niewłaściwym umieszczeniu jednego lub obu jąder z jamie brzusznej lub kanale pachwinowym zamiast w mosznie) i genetyce. Zauważono, że także dzieci kobiet, które w trzech pierwszych miesiącach ciąży stosowały dietystilbestrol (niesterydowy estrogen), znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka.

Głównym, charakterystycznym objawem choroby jest bolesne powiększenie jednego jądra. Nieraz nowotwór może powodować ból jądra, ale nie jest to regułą, dlatego już samo powiększenie powinno zwrócić uwagę pacjenta. Innym niepokojącym objawem jest poczucie swędzenia lub ciężkości. Rzadkim, ale dość łatwym do zaobserwowania objawem jest także… powiększenie piersi. Wynika ono stąd, że niektóre komórki nowotworowe wpływają na wytwarzanie hormonu HCG, a nawet estrogenów, które to mają wpływ na wzrost piersi. Inne rodzaje nowotworów jąder z kolei produkują hormony męskie, co oczywiście jest naturalne dla pacjentów w trakcie czy po okresie dojrzewania, ale może być niepokojącym sygnałem zaburzeń w przypadku małych chłopców, którzy nie powinni jeszcze wykazywać cech dojrzewania płciowego.

Nowotwór może szybko przerzucić się do węzłów chłonnych, wywołując ból pleców, bóle podbrzusza, nudności, wymioty, zmiany w jelitach i częstości wypróżniania się oraz oddawania moczu, utratę wagi i apetytu. Aby zdiagnozować nowotwór jąder, wykonuje się testy krwi, markery nowotworowe, ultrasonografię, tomografię komputerową i biopsję. Leczenie na ogół odbywa się poprzez zabieg zwany orchidektonomią, polegający na chirurgicznym usunięciu jądra oraz powrózka nasiennego, niejednokrotnie także należy usunąć zaatakowany węzeł chłonny. Po operacji często dodatkowo stosuje się radioterapię, zdarza się także, że pacjenta należy poddać chemioterapii.

Rak penisa 

Przypadki zachorowania na ten typ nowotworu odnotowuje się częściej u nieobrzezanych mężczyzn i tych powyżej 65. roku życia. Obrzezanie stanowi tutaj pewien czynnik pośredni, zmniejsza bowiem ryzyko stulejki oraz zarażenia wirusem HPV, które to w swoich następstwach mogą prowadzić do rozwinięcia się nowotworu penisa. Często jego przyczyną choroby jest chroniczne podrażenienie tego narządu oraz złe nawyki higieniczne. Ryzyko zachorowania zwiększa także kontakt seksualny z pacjentem zarażonym wirusem HIV/AIDS oraz… palenie papierosów.

Zdecydowana większość nowotworów penisa rozpoczyna się w skórze i jest raczej łatwo dostrzegalna. Jeżeli pacjent zaobserwuje u siebie zaczerwienienie narządu, ma odczucie dyskomfortu, obolałości, drażliwości czy ewidentnie wyczuje guz – koniecznie powinien udać się do lekarza. W celu wykonania poprawnej diagnostyki, potrzebna będzie historia chorób, badanie fizykalne oraz biopsja.

Wielu mężczyzn unika wizyty u lekarza w związku z problemami z penisem, a wczesne wykrycie nowotworu, który jest dość „łatwo” zauważalny bez skomplikowanych badań, umożliwia skuteczną kurację. Leczenie polega najczęściej na usunięciu uszkodzonej chorobowo tkanki. Penektomię, czyli zabieg usunięcia części lub amputacji całości prącia, wykonuje się wyłącznie w skrajnych przypadkach.

Nowotwory męskiego układu rozrodczego, fot. panthermedia

W wypadku wszystkich nowotworów bardzo ważna jest wczesna diagnostyka, która umożliwia skuteczne wyleczenie choroby. Dla wielu mężczyzn rozmowy z lekarzem o problemach narządów rozrodczych bywają kłopotliwe i wstydliwe nie tylko ze względu na konieczność przełamania bariery intymności, ale także – zupełnie niesłusznie – z poczucia, że choroba uderza w ich „męskość”. Dlatego też często odwlekają wizytę u lekarza w oczekiwaniu, że niepokojące objawy miną samoistnie. Warto jednak przełamać własne psychiczne ograniczenia, aby zawalczyć o własne zdrowie i samopoczucie.