W artykule uwzględniono najważniejsze znane i podejrzewane przyczyny rozwoju nowotworów, związane ze sposobem odżywiania się, rodzajem stosowanych używek, higieną życia seksualnego, rozrodczością oraz predyspozycjami genetycznymi i immunologicznymi, można potraktować to jako przewodnik zdrowego życia, który przynajmniej częściowo pozwoli zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową.
Życie seksualne i rozrodczość.
1) Higiena życia seksualnego ma wpływ głównie na rozwój raka szyjki macicy. Czynnikami obciążającymi są:
- wczesne rozpoczęcie współżycia
- częste zmiany partnerów, zwłaszcza przy niskim poziomie higieny
- zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową
Poczyniono również podobne spostrzeżenia w stosunku do raka sromu i jajnika.
2) Mimo, że czynniki predysponujące do rozwoju raka szyjki macicy są związane bardziej z życiem seksualnym niż z ciążą jednak nowotwór ten zdecydowanie częściej występuje u wieloródek.
3) W przeciwieństwie do tego duża liczba porodów zmniejsza częstotliwość występowania raka jajnika i trzonu macicy.
Predyspozycje genetyczne i immunolgiczne.
1) Przykładem predyspozycji genetycznych jest rodzinne występowanie raka jajnika i raka sutka, które łącznie stanowią od 5-10% nowotworów. Nazywa się tę predyspozycję zespołem Lyncha, a ryzyko wystąpienia nowotworu wśród krewnych rodziny dotkniętej tym zespołem jest 3-krotnie wyższe od ryzyka w pozostałej części populacji.
2) Trudność w rozpoznawaniu predyspozycji genetycznych do wystąpienia choroby nowotworowej polega na tym, że rak, który występuje w formie dziedzicznej ma, niczym od niego się nie różniące, odpowiedniki rozwijające się niedziedzicznie.
3) Badania predyspozycji genetycznych, mające na celu wyosobnienie grupy osób wysokiego ryzyka predysponowanych do wystąpienia określonych nowotworów będą bardzo ważne, ponieważ umożliwią wczesne wykrywanie zmian oraz prowadzenie działań, które będą mogły zapobiec rozwojowi niektórych nowotworów.
4) Do rozwoju nowotworów mogą przyczyniać się również niedobory odpornościowe zarówno uwarunkowane genetycznie jak i spowodowane przez stosowanie leków obniżających odporność i niektóre choroby jak np. zakażenie wirusem HIV. U kobiet z niedoborami odpornościowymi często spotyka się raka szyjki macicy.
W większości krajów świata nowotwory stanowią po chorobach serca drugą, co do częstości przyczynę zgonów. W związku ze zjawiskiem wydłużania się życia ludzkiego, coraz większa grupa osób jest zagrożona wystąpieniem choroby nowotworowej. Toteż zapobieganie nowotworom jest istotnym czynnikiem poprawy jakości życia ludzkiego.
Unikanie niekorzystnych czynników może zapobiec zachorowaniom lub je zmniejszyć. Znane są grupy społeczne np. mormoni, wśród których dzięki określonym zachowaniom zdrowotnym umieralność na nowotwory jest w porównaniu z resztą ludności znacznie mniejsza.
Dieta bogatotłuszczowa, wysokokaloryczna prowadzi do otyłości, a kobiety otyłe znacznie częściej chorują na raka błony śluzowej trzonu macicy.
Nie można też pominąć nadal kontrowersyjnego zagadnienia stosowania terapii estrogenowej u kobiet w okresie menopauzy. Wiadomo na pewno, że terapia estrogenowa uzupełniona o ochronnie działające gestageny wywiera ochronny wpływ na błonę śluzową macicy, a hormonalne środki antykoncepcyjne zmniejszają w niewielkim stopniu także ryzyko zachorowania na raka jajnika.
Bardzo istotnym zagadnieniem jest prowadzenie badań mających na celu wykrywanie stanów przedrakowych oraz wczesnych postaci raka, czyli badań skriningowych. Badania te mogą prowadzić do rozpoznania choroby nawet na parę lat przed wystąpieniem pierwszych objawów.
Niestety na tym polu odniesiono sukces na razie jedynie we wczesnym wykrywaniu raka szyjki macicy poprzez rozpowszechnienie przesiewowych badań cytologicznych. Mimo wykorzystania znacznych środków nie udało się dotychczas przeprowadzić podobnych badań wykrywania raka jajnika ani raka trzonu macicy.
Wydaje się, że aby zmniejszyć zachorowalność na nowotwory należy szeroko informować społeczeństwo o zachowaniach prozdrowotnych, czasem może się to wiązać z całkowitą zmianą stylu życia, a kształtowanie nawyków zdrowotnych należy rozpocząć już we wczesnym dzieciństwie. Należy sobie zdać sprawę, że osobisty wybór dotyczący zdrowia może mięć większe znaczenie w zapobieganiu chorobie niż cała nawet bardzo sprawnie działająca opieka zdrowotna.
Podsumowanie:
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworu narządów płciowych należy:
- stosować odpowiednią dietę
- wykonywać coroczne badania ginekologiczne włącznie z badaniem cytologicznym szyjki macicy
- zgłaszać się na badanie w przypadku każdego epizodu nieprawidłowego krwawienia oraz w przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek zmiany na skórze lub błonie śluzowej narządów płciowych.
Takie zachowania powinny stać się nieodłącznym elementem życia każdej kobiety, a pomoże to uniknąć wielu tragedii i przyczynić się do wydłużenia życia i poprawy jego jakości.
