Siatkówczak: nowotwór złośliwy wieku dziecięcego

Siatkówczak (retinoblastoma) jest najczęściej występującym nowotworem wewnątrzgałkowym u dzieci. Stwierdza się go u jednego na 15000-20000 nowo narodzonych. Jest złośliwym nowotworem wywodzącym się z prymitywnych komórek siatkówki, który w krótkim czasie prowadzi do przerzutów, a nieleczony może nawet do śmierci dziecka.

Reklama

Wyróżniamy 2 rodzaje siatkówczaka: postać dziedziczna (uwarunkowana genetycznie) oraz niedziedziczna (spowodowana nową mutacją). Zależnie od jego postaci zarówno mechanizm powstawania, jak i objawy kliniczne będą się różnić.

Postać dziedziczna tego typu nowotworu daje objawy jeszcze przed 1. rokiem życia, występuje zazwyczaj obustronnie i może predysponować do rozwoju nowotworów wtórnych. Postać niedziedziczna natomiast najczęściej występuje między 1. a 5. rokiem życia, jest zawsze jednostronna, a nowotwory wtórne nie występują.

Wspólnymi objawami retinoblastomy, niezależnie od jego postaci, są:

biały odblask z dna oka (tzw. leukokoria – objaw białej źrenicy),
zez,
zmiana w zabarwieniu tęczówki,
jednostronne poszerzenie źrenicy,
jaskra,
krew w przedniej komorze oka.

Rodzice często zgłaszają się do lekarza zaniepokojeni wystąpieniem białej źrenicy na zdjęciu fotograficznym wykonanym z użyciem lampy błyskowej.

Jeśli dojdzie do progresji guza, mogą pojawić się objawy ogólne, takie jak zmęczenie, zmniejszenie dotychczasowej aktywności dziecka, brak apetytu czy zmiany w morfologii krwi.

Każdy z wymienionych powyżej objawów powinien skłonić rodziców do pilnej wizyty u okulisty. O ile biały odblask jest silnie związany z występowaniem retinoblastomy, o tyle zez może świadczyć o innej patologii, ale również wymagającej niezwłocznej diagnostyki.

Podstawowym badaniem diagnostycznym, wykonywanym w gabinecie specjalisty, jest wziernikowanie pośrednie. Pozwala ono rozpoznać siatkówczaka w około 85% przypadków. Badaniami pomocniczymi mogą być USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, które dają szansę na uwidocznienie ewentualnych zwapnień lub nacieków nowotworowych zlokalizowanych poza gałką oczną i przerzutów odległych.

Podstawą leczenia siatkówczaka są 2 metody: działania ogólne i działania miejscowe. Do ogólnych zalicza się chemioterapię, a miejscowych krioterapię, laserową termoterapię, fotokoagulację laserową, radioterapię miejscową oraz ogólną. Metodą ostateczną jest usunięcie gałki ocznej (enukleacja).

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z wymienionych objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza specjalisty, gdyż wczesna interwencja daje duże szanse powodzenia leczenia.