Glejak wielopostaciowy – czym jest i jak leczyć?
Glejak wielopostaciowy to pierwotny nowotwór ośrodkowego układu nerwowego (OUN), którego stopień złośliwości – zarówno histologiczny, jak i kliniczny – jest bardzo duży. Według Światowej Organizacji Zdrowia przypisuje mu się najwyższy (IV) stopień złośliwości. Nowotwór tego typu stanowi 10-18% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych. Roczna zapadalność w Polsce wynosi 5 przypadków na 100000 osób.
Glejaki są nowotworami, które powstają z komórek glejowych mózgu oraz rdzenia kręgowego. Komórki te razem z neuronami budują tkankę nerwową. Pełnią liczne i bardzo ważne funkcje, między innymi ochronne, odżywcze czy budulcowe. Posiadają zdolności do podziałów komórkowych, co czyni je podatnymi do rozwinięcia choroby nowotworowej, w której to podziały te ulegają zaburzeniu, a konkretnie – nie są odpowiednio hamowane. Wyróżniamy dwa typy glejaków wielopostaciowych: pierwotny i wtórny. Pierwszy z nich występuje zazwyczaj u osób po 55. roku życia i odpowiada guzom powstałym de novo (pierwotnie). Drugi natomiast dotyczy osób poniżej 45. roku życia, a guz rozwija się na podłożu glejaka o niższym stopniu złośliwości. Glejaki mogą występować również u dzieci – są drugim co do częstości występującym nowotworem wieku dziecięcego.
Glejaki wielopostaciowe, jak z resztą większość nowotworów, mają bardzo podstępny przebieg. Objawy, jakie będą dawać, zależą w dużej mierze od lokalizacji, w której się umiejscowią. Najczęstszymi objawami prezentowanym przez chorych są bóle głowy, napady padaczkowe, zawroty głowy, częste mdłości i wymioty, osłabienie, problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, dezorientacja, zmiana osobowości, stany lękowe, depresja, zaburzenia mowy, widzenia oraz wszelkiego rodzaju niedowłady.
Leczenie glejaka wielopostaciowego jest trudne i skomplikowane. Choć interwencja chirugiczna jest podstawą terapii, to jednak naciekający rozrost tego typu guza często uniemożliwia doszczętną i całkowitą resekcję podczas jednego zabiegu. Z racji na występowanie trudności związanych z przechodzeniem leków przez barierę krew-mózg problemów nastręcza dobranie odpowiedniej dawki chemioterapii, w taki sposób, by uniknąć reakcji toksycznych. Również radioterapia stanowi niemałe wyzwanie dla lekarzy, gdyż wiąże się z wystąpieniem istotnych działań ubocznych, wynikających z uszkodzenia struktur mózgu sąsiadujących z guzem.
Wśród czynników poprawiających rokowanie wymienia się: młodszy wiek w momencie zachorowania, dobry stan ogólny pacjenta, płeć żeńską oraz wysoką jakość życia chorego. Na rokowanie mogą także wpływać warunki socjoekonomiczne oraz rodzaj zatrudnienia.
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- Kleihues P., Louis D.N., Schaithauer B.W.: The WHO classification of tumors of the nervous system. „Journal of Neuropathology & Experimental Neurology” 2002, no. 61, pp. 215-225.
