Diagnostyka onkologiczna

15 lutego obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Walki z Nowotworami Dziecięcymi – rocznie w Polsce nowotwór złośliwy jest diagnozowany u ok. 1100-1200 dzieci [1]. Najczęściej rozpoznawane są białaczki, nowotwory układu krwiotwórczego, guzy mózgu oraz inne nowotwory lite, jak m.in. neuroblastoma, mięsaki czy guzy kości. Niecharakterystyczne objawy lub ukryty początek choroby sprawiają, że u ponad połowy przypadków diagnoza jest stawiana dopiero w zaawansowanym stadium.

Badania laboratoryjne są cennym źródłem informacji, służącym weryfikacji hipotezy diagnostycznej oraz kontroli postępów prowadzonego leczenia i spersonalizowanej profilaktyki schorzeń. Z trzech etapów diagnostyki laboratoryjnej: przedanalitycznego, analitycznego i postanalitycznego pierwszy staje się obecnie kluczowy dla efektywności całego procesu diagnostycznego. Dlaczego, wyjaśnia Beata Boruta, diagnosta laboratoryjny.

Palenie tytoniu, niechlubny nałóg, coraz bardziej piętnowany w naszym kraju. Mimo to aż 22% Polaków to nałogowi palacze [1]. W tej grupie są osoby, które próbowały na własną rękę zerwać z nałogiem, często nieskutecznie. Są też tacy, którzy palą, bo jak sami przyznają, lubią i nie zamierzają rzucać palenia. Niestety, duża część z nich, niezależnie do której grupy należą, zachoruje na raka płuca. Dlatego każda osoba nałogowo paląca tytoń powinna wykonać badania profilaktyczne w kierunku tego nowotworu.

Dwa lata z COVID-19 spowodowały bardzo duże opóźnienia w diagnostyce nowotworów, w tym m.in. raka nerki. – Mamy więcej pacjentów bardziej zaawansowanych w chorobie, u których leczenie jest trudniejsze i dużo mniej efektywne – mówi prof. Paweł Wiechno z Narodowego Instytutu Onkologii. Rak nerki przez lata może się rozwijać w ukryciu, bo w pierwszych etapach nie daje żadnych dolegliwości. A właśnie wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii i rokowań pacjenta. Do diagnozy często wystarczy proste badanie USG. Statystyki pokazują jednak, że niewielu Polaków ma tego świadomość.

Wczesna diagnostyka raka tarczycy i niebarwnikowych raków skóry pozwala na szybsze i skuteczniejsze leczenie, a przede wszystkim na wyleczenie pacjenta. Z punktu widzenia ekonomicznego jest odciążeniem dla budżetu państwa, ponieważ dzięki niej zmniejszają się koszty terapii. Z wykonywania diagnostyki już na wczesnym etapie rozwoju choroby wynikają same korzyści, a mimo to nawyk chodzenia Polaków na badania profilaktyczne wciąż nie jest na zadowalającym poziomie.

Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny (RM, MRI) to jedne z najbardziej precyzyjnych badań diagnostycznych. Mają bardzo szerokie zastosowanie. Zlecają je lekarze niemal wszystkich specjalizacji. Oba też są mylone – pacjenci często nie rozróżniają tomografii i rezonansu, prawdopodobnie dlatego, że sprzęt diagnostyczny stosowany w obu przypadkach może wydawać się podobny. A różnic jest sporo – począwszy od sposobu badania, przez wskazania i przeciwskazania, aż do celu i czasu ich przeprowadzenia. Jak raz na zawsze zapamiętać czym się różni tomograf od rezonansu?

Rak skóry jest jednym z najczęściej występujących nowotworów w populacji ogólnej. Stanowi około 97% wszystkich nowotworów skóry i około 1/3 wszystkich nowotworów złośliwych. Najczęstszym nowotworem skóry jest rak podstawnokomórkowy. Ministerstwo Zdrowia przygotowało program profilaktyki nowotworów skóry. Do kogo jest on skierowany?

Jednym z możliwych objawów raka płuc jest kaszel. Doskonale jednak wiadomo, że dolegliwość ta miewa różny charakter i z tego powodu niejedna osoba zastanawia się, jakiego rodzaju kaszel sugerować może nowotwór. Nie istnieją jednoznaczne cechy kaszlu, które wprost świadczyłyby o raku – sugerować chorobę mogą jednak pojawiające się wraz z nim, innego jeszcze rodzaju objawy.

Wystartowała kolejna edycja kampanii „Dłuższe życie z rakiem”, która stanowi rzetelne źródło wiedzy dla pacjentów onkologicznych oraz ich bliskich. Wysoce edukacyjny przekaz został zapewniony dzięki wsparciu wybitnych autorytetów z obszaru onkologii, którzy podjęli temat od strony profilaktyki, diagnostyki, leczenia oraz relacji pacjent-lekarz. Artykuły dostępne są na portalu www.pacjentilekarz.pl

Każdego roku ok. 2 tys. osób w Polsce dowiaduje się o agresywnym nowotworze wątrobowokomórkowym, najczęściej diagnozowanym w zaawansowanym stadium. Muszą toczyć nierówną walkę ze śmiertelną chorobą, ale też z wykluczeniem społecznym.

Test krwi mogący wykryć 50 rodzajów raka ma bardzo duże szanse na wejście do powszechnego użytku.

4 października obchodzony jest Światowy Dzień Onkologii. Tego dnia warto przypomnieć, jak ważna jest profilaktyka nowotworów, dzięki której możemy szybko rozpocząć leczenie, a wtedy szansa zwycięstwa z rakiem jest dużo większa.

Rak piersi jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów wśród Polek. 7% nowotworów nie można zidentyfikować z pomocą USG czy mammografii. Jak pokazują statystyki, aż 70% Polek nie wykonuje regularnie badań profilaktycznych w kierunku raka piersi. A w leczeniu raka liczy się czas. Im szybciej guz zostanie wykryty, tym większe szanse na wyleczenie. Zwlekając z badaniami, obniżają się szanse na wygranie z chorobą, która coraz częściej atakuje kobiety nawet przed 40. rokiem życia.

O tym, że psy, ze względu na swój doskonały węch, wykorzystywane są do poszukiwania narkotyków czy materiałów wybuchowych, raczej powszechnie wiadomo. Mniej się mówi natomiast o tym, że zwierzęta te są zdolne również i do wyczuwania różnych ludzkich chorób. Coraz więcej pojawia się publikacji dotyczących możliwości rozpoznawania przez psy rozmaitych ludzkich nowotworów – tego rodzaju „badanie” byłoby niezwykle wręcz korzystne chociażby ze względu na to, że wykrywanie nowotworów przez psy byłoby przecież zasadniczo bezinwazyjne.

Rak jajnika jest jednym z najczęstszych nowotworów, na które cierpią kobiety w Polsce. Rak surowiczy niskozróżnicowany stanowi blisko 70% wszystkich przypadków, które odnotowywane są w Polsce. Do walki z nowotworem jajnika stanęli również naukowcy z Centrum Onkologii z Gliwic.

Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy występujący u kobiet w Polsce – stanowi aż 20 proc. wszystkich zachorowań na raka i jest drugą, po raku płuc, przyczyną zgonów Polek z powodu chorób nowotworowych. Powszechnie stosowanym badaniem przesiewowym jest mammografia, która ma jednak swoje ograniczenia, jak i skutki uboczne. W Polsce została zainicjowana nowa metoda ­– innowacyjna, nieinwazyjna i do powszechnego stosowania – mammodiagnostyka. Specjaliści kształceni w tej dziedzinie są w stanie wykryć nawet kilkumilimetrowe zmiany.

Teranostyka, czyli ścisłe połączenie diagnostyki i terapii w celu dobrania do potrzeb konkretnego pacjenta celowanego leczenia – bezpiecznego i skutecznego jednocześnie – to przyszłość medycyny,w tym medycyny nuklearnej. Medycyna personalizowana, teranostyka i medycyna precyzyjna to obecnie najczęściej powtarzane pojęcia charakteryzujące medycynę przyszłości. Filozofia teranostyczna będzie coraz bardziej powszechna, zwłaszcza w onkologii – prognozują eksperci Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej.

U pacjentów – nierzadko przypadkowo – wykrywane mogą być różne guzki. Szczególny lęk wzbudzają te guzki, które pojawiają się w obrębie płuc – w końcu może to być nawet nowotwór. W różnicowaniu zmian łagodnych od złośliwych wykorzystuje się zwykle metody inwazyjne, takie jak np. biopsja. Czasem jednak często orzec, czy rzeczywiście biopsja jest konieczna – ułatwić podejmowanie tej decyzji może w przyszłości badanie markerów we krwi, nad którym pracują uczeni z Medical University of South Carolina w Charleston.

Kolonoskopia to nieoceniona wręcz metoda diagnostyczna, aby jednak badanie to rzeczywiście wniosło coś do procesu diagnostycznego, jest jednak konieczne spełnienie pewnego warunku. Otóż przed kolonoskopią pacjent powinien się do niej odpowiednio przygotować – w tym celu konieczne jest przede wszystkim przestrzeganie ograniczeń dietetycznych już na kilka dni przed badaniem, a także rozpoczęcie – w dniu poprzedzającym kolonoskopię – stosowania środków oczyszczających jelito.

Bronchoskopia to badanie endoskopowe, dzięki któremu możliwa jest ocena elementów dróg oddechowych, takich jak krtań, tchawica czy duże oskrzela. Badanie to wykorzystywane jest głównie w diagnostyce nowotworów płuc, wyróżnia się jednak wiele innych wskazań do wykonania bronchoskopii. Jak jednak w ogóle przebiega bronchoskopia, jak się do niej przygotować i – co zapewne najbardziej interesuje pacjentów – czy po tym badaniu mogą wystąpić jakieś powikłania?