Rak tarczycy

Spis treści:

1. Przyczyny raka tarczycy
2. Jakie mogą być objawy raka tarczycy?
3. Rodzaje raka tarczycy
4. Rozpoznawanie raka tarczycy
5. Leczenie raka tarczycy
6. Jakie są rokowania chorych na raka tarczycy?

Najbardziej znanymi chorobami tarczycy są prawdopodobnie nadczynność oraz niedoczynność tarczycy. Wśród schorzeń, które mogą być związane z tym narządem, wyróżnia się jednak i wiele innych jednostek, takich jak m.in. rak tarczycy. Szczęśliwie nowotwory złośliwe tarczycy nie występują z dużą częstością – szacuje się, że w Polsce rocznie rak tarczycy rozpoznawany jest u około 1500-2000 pacjentów.

Rak tarczycy wystąpić może u człowieka będącego w dowolnym wieku, typowo pojawia się on jednak u pacjentów mających więcej niż 40 lat. Choroba ta zdecydowanie częściej występuje u kobiet

Przyczyny raka tarczycy 

Wyróżnia się kilka różnych czynników, które mają związek z występowaniem raka tarczycy. Dość istotna wydaje się rola uwarunkowań genetycznych – zauważalne jest bowiem to, że w przypadku, kiedy w rodzinie pacjenta ktoś chorował na raka tarczycy, to wtedy ryzyko, że choroba ta rozwinie się również i u niego, jest w znaczącym stopniu zwiększone. Uwagę zwraca także to, że w przypadku jednego z typów raka tarczycy – raka rdzeniastego – nawet ¼ spośród wszystkich zachorowań stanowią postacie dziedziczne.

Za inny czynnik, który może być znaczący w patogenezie raka tarczycy, uznaje się narażenie na promieniowanie jonizujące – takowe może wynikać np. z przebycia radioterapii w obrębie okolic głowy czy szyi.

Jakie mogą być objawy raka tarczycy? 

Nierzadko zdarza się, że rak tarczycy nie prowadzi do występowania u chorego jakichkolwiek dolegliwości. Inni z kolei pacjenci zmagają się z dość uciążliwymi objawami raka tarczycy – takowymi mogą być:

• obecność guzka w obrębie gruczołu tarczowego (większość guzków tarczycy ma jednak charakter łagodny – o tym, że zmiana jest złośliwa, sugerować może m.in. to, że guzek jest twardy, niebolesny i nieprzesuwalny, oprócz tego czujność wzbudzić powinno też szybkie powiększanie się jego wymiarów oraz nieregularność brzegów guzka),
• powiększenie obwodu szyi,
• ból szyi,
• powiększenie węzłów chłonnych w obrębie szyi (zwykle stają się one oprócz tego twarde),
• uporczywa chrypka,
• problemy z połykaniem lub oddychaniem.

Rodzaje raka tarczycy 

Nowotworów złośliwych tarczycy wyróżnia się kilka rodzajów. Są nimi:

• rak brodawkowaty tarczycy: najczęstszy nowotwór złośliwy tarczycy, wywodzący się z jej komórek pęcherzykowych, typowo rozwija się on u osób mających pomiędzy 30-50 lat, szerzy się głównie drogą naczyń limfatycznych, jeżeli więc rak brodawkowaty daje przerzuty, to zwykle znajdują się one w węzłach chłonnych,
• rak pęcherzykowy tarczycy: zmiana, która również wywodzi się od komórek pęcherzykowych tarczycy, zazwyczaj ten rak tarczycy pojawia się po 50. roku życia, szerzy się drogą naczyń krwionośnych, przez co przerzuty raka pęcherzykowego tarczycy pojawiać się mogą w wielu różnych narządach,
• rak rdzeniasty tarczycy: złośliwy nowotwór, który rozwija się z komórek C tarczycy (komórki te odpowiadają za produkcję kalcytoniny, w związku z czym w przypadku tego nowotworu możliwe jest wystąpienie podwyższonych poziomów tego hormonu we krwi),
• rak anaplastyczny tarczycy: rzadki nowotwór, który cechuje się szybkim wzrostem oraz tym, że bardzo trudno się go leczy, zwykle pojawia się u osób po 60. roku życia,
• chłoniak tarczycy: nowotwór złośliwy tarczycy spotykany przede wszystkim u osób starszych, cechuje się tym, że dość szybko zwiększa swoje rozmiary.

Rak tarczycy, fot. panthermedia

Rozpoznawanie raka tarczycy 

Przy podejrzeniu raka tarczycy duże znaczenie ma wykonanie u pacjenta badania USG tarczycy. W trakcie USG możliwe jest uwidocznienie m.in. guzka tarczycy – określa się wtedy jego wymiary, regularność brzegów zmiany czy też to, jakie jest jej ukrwienie. Samo jednak USG tarczycy nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy obecna u pacjenta w tarczycy zmiana ma charakter łagodny czy złośliwy. Do tego celu konieczne jest wykonanie biopsji zmiany i późniejsze przeprowadzenie badania histopatologicznego. Tą drogą można rozpoznać raka rdzeniastego, brodawkowatego oraz anaplastycznego tarczycy. Wyjątek dotyczy raka pęcherzykowego tarczycy – w jego przypadku badania histopatologiczne mogą wskazywać, że pacjent może cierpieć na tę chorobę, aczkolwiek ostateczne rozpoznanie tego typu raka tarczycy uzyskać można dopiero po resekcji całej zmiany i ocenieniu jej w badaniu histopatologicznym.

Pacjenci mogą się zastanawiać, czy istnieją jakieś badania laboratoryjne – np. jakieś markery nowotworowe – które mogą wskazywać na raka tarczycy. Zasadniczo takowych nie ma – jedynie w przypadku raka rdzeniastego może dochodzić do podwyższenia poziomu kalcytoniny.

Leczenie raka tarczycy 

Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Zazwyczaj wraz z ogniskiem nowotworu usuwany jest pacjentowi cały gruczoł tarczowy, zdarza się jednak, że podjęta zostaje decyzja o usunięciu tylko części tarczycy (np. jednego jej płata). Poza leczeniem chirurgicznym duże znaczenie w przypadku najczęstszych nowotworów złośliwych tarczycy – czyli raka brodawkowatego i pęcherzykowego – ma leczenie jodem promieniotwórczym, które prowadzone jest już po operacji. Terapia ta ogólnie uznawana jest za bezpieczną i można uzupełniać leczenie raka tarczycy jodem promieniotwórczym zasadniczo u większości chorych – jodu nie stosuje się u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią. Poza wymienionymi czasami – choć zdecydowanie rzadziej – w leczeniu raka tarczycy wykorzystywane są radioterapia oraz chemioterapia.

Warto tutaj wspomnieć i o tym, jaka konieczność zachodzi już po przeprowadzeniu operacji. Otóż u chorych, którym zostanie usunięta tarczyca, wdrażane jest leczenie lewotyroksyną. Po pierwsze ma ono na celu dostarczenie do organizmu niezbędnych mu tarczycowych hormonów. Po drugie dawkę lewotyroksyny ustala się tak, aby u pacjenta dochodziło do niewielkiego nadmiaru hormonów tarczycy – prowadzi to do spadku stężenia przysadkowej tyreotropiny (TSH). Zjawisko to jest oczekiwane z tego powodu, że TSH może być powiązane z przerzutami raka tarczycy.

Jakie są rokowania chorych na raka tarczycy? 

Rokowania chorych z rakiem tarczycy uzależnione są od tego, jaki konkretnie rodzaj choroby u nich wystąpi. W większości jednak przypadków tej choroby rokowania są bardzo dobre – przy właściwym leczeniu zarówno w przypadku raka brodawkowatego, jak i pęcherzykowego czy rdzeniastego, 10-letnie przeżycie sięga nawet 90%. Dużo gorsze są rokowania w przypadku raka anaplastycznego – cechuje się on niestety dość szybkim wzrostem i nawet pomimo wdrożenia optymalnego leczenia w ciągu zaledwie kilku miesięcy ten rak tarczycy może prowadzić do zgonu pacjenta.