Bronchoskopia: wskazania, przeciwwskazania, przebieg i powikłania

Spis treści:

1. Wskazania do bronchoskopii
2. Kiedy bronchoskopia jest przeciwwskazana?
3. Przygotowanie do bronchoskopii
4. Bronchoskopia: przebieg badania
5. Czy po bronchoskopii mogą wystąpić jakieś powikłania?

Bronchoskopia to, obok kolonoskopii oraz gastroskopii, jedno z najczęściej wykonywanych badań endoskopowych. Do jej przeprowadzenia konieczny jest specjalistyczny przyrząd – mowa tutaj o bronchoskopie (czasami nazywanym również bronchofiberoskopem). Podstawową częścią tego urządzenia jest giętka, elastyczna rurka, która wprowadzana jest do dróg oddechowych. Wyposażona jest ona w źródło światła, a także w kamerę – dzięki niej obraz uzyskiwany podczas tego badania endoskopowego wyświetlany jest na ekranie monitora.

Powyżej opisano wygląd bronchofiberoskopu, czyli giętkiego bronchoskopu. Ten rodzaj urządzenia jest wykorzystywany najczęściej, rzadziej, ale również stosowane – przy ściśle określonych wskazaniach – są także sztywne bronchoskopy. Kiedy jednak w ogóle wykonywana jest bronchoskopia?

Wskazania do bronchoskopii 

Bronchoskopia jest jednym z podstawowych badań, które przeprowadzane jest u pacjentów z podejrzeniem nowotworu płuc. W tej sytuacji endoskopia układu oddechowego może być kolejnym krokiem diagnostycznym np. u pacjenta, u którego zaobserwowano jakieś niepokojące zmiany w badaniu RTG klatki piersiowej. Wskazania do bronchoskopii obejmują jednak zdecydowanie więcej różnych jednostek chorobowych – badanie wykonywane bywa również w przypadku:

• przewlekłego kaszlu,
• bardzo częstego odkrztuszania dużych ilości plwociny (szczególnie ropnej),
• duszności, której przyczyna nie jest znana,
• krwioplucia,
• nawracających zapaleń płuc.

Powyżej wymienione zostały diagnostyczne wskazania do bronchoskopii. Badanie wykonywane może być jednak również i w celach terapeutycznych – takowymi być mogą:

• konieczność usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych,
• zatamowanie krwawienia z dróg oddechowych,
• odessanie znacznej ilości wydzieliny z dróg oddechowych,
• konieczność udrożnienia tchawicy lub dużych oskrzeli.

Kiedy bronchoskopia jest przeciwwskazana? 

Bronchoskopia to badanie, które może bardzo wiele wnieść do procesu diagnostycznego, nie zawsze jednak może ona być wykonana. Wyróżnia się bowiem kilka przeciwwskazań do bronchoskopii – wśród nich najczęściej wymieniane są:

• znaczna niewydolność oddechowa (nie stanowi ona jednak przeciwwskazania do bronchoskopii terapeutycznej),
• niestabilna choroba niedokrwienna serca,
• zawał serca (przebyty w ciągu ostatnich dwóch tygodni),
• komorowe zaburzenia rytmu serca,
• ciężka małopłytkowość.

Badanie lekarza pierwszego kontaktu, fot. panthermedia

Przygotowanie do bronchoskopii 

Najważniejsze w przygotowaniach do bronchoskopii jest to, aby pacjent zgłosił się na badanie na czczo. Ostatni posiłek powinien on spożyć najpóźniej 4 godziny przed wykonaniem u niego bronchoskopii. Ważne jest również to, aby pacjent przed endoskopią dróg oddechowych miał wykonane podstawowe badania, takie jak morfologia krwi i parametry układu krzepnięcia, EKG czy RTG klatki piersiowej i/lub tomografia komputerowa klatki piersiowej.

Opisując przygotowania do bronchoskopii, nie sposób nie wspomnieć o tym, iż może zaistnieć konieczność zmodyfikowania stosowanej przez chorego farmakoterapii. Mowa tutaj przede wszystkim o pacjentach, którzy zażywają jakieś leki przeciwkrzepliwe. W ich przypadku – szczególnie, jeżeli podczas bronchoskopii miałaby być pobierana biopsja – może okazać się konieczne czasowe odstawienie zażywanych przez chorego preparatów zmniejszających krzepliwość krwi. Decyzje takie są podejmowane indywidualnie, w każdym jednak razie już na etapie kwalifikacji do bronchoskopii należy poinformować lekarza o wszelkich zażywanych przez siebie lekach – specjalista wyda wtedy zalecenia co do ewentualnej modyfikacji farmakoterapii.

Bronchoskopia: przebieg badania 

Przed samą bronchoskopią pacjentom podawane są leki miejscowo znieczulające, stosuje się również środki uspokajające. Badanie rozpoczyna się od wprowadzenia fiberoskopu – możliwe jest to zarówno przez usta, jak i przez nos.

Ocenie podlega cały przebieg dróg oddechowych pacjenta, zasadniczo obserwacje rozpoczynają się już w momencie wprowadzania urządzenia do ciała pacjenta. Po kolei analizowane są poszczególne elementy układu oddechowego – lekarz ocenia krtań, później tchawicę, a następnie oskrzela główne oraz ich coraz to drobniejsze odgałęzienia.

Dalszy przebieg bronchoskopii uzależniony jest od tego, jaki konkretnie był powód skierowania pacjenta na to badanie. Możliwe jest bowiem pobranie różnych materiałów od badanego – w trakcie endoskopii dróg oddechowych można pobrać biopsję (i przekazać ją potem do badania histopatologicznego), pobierany od chorych może być również śluz z dróg oddechowych lub popłuczyny oskrzelowo-płucne (materiały te mogą służyć do późniejszego wykonania badań cytologicznych czy mikrobiologicznych).

W trakcie bronchoskopii możliwe jest także ocenienie struktur, które znajdują się w głębi organizmu – mowa tutaj chociażby o węzłach chłonnych okołotchawiczych, które mogą być uwidocznione na drodze ultrasonografii (takie badanie określane jest mianem USG wewnątrzoskrzelowego).

Czy po bronchoskopii mogą wystąpić jakieś powikłania? 

Bronchoskopia jest badaniem, po którym powikłania zasadniczo pojawiają się bardzo rzadko, pewne komplikacje mogą jednak po niej wystąpić. Najczęściej spotykane są stosunkowo niegroźne problemy, takie jak chrypka, przejściowy wzrost temperatury ciała, epizod niewielkiego krwawienia z dróg oddechowych czy skurcz oskrzeli. Rzadziej dochodzi z kolei do takich powikłań bronchoskopii, jak uraz któregoś z elementów dróg oddechowych (np. krtani lub tchawicy) czy odma opłucnowa.

Powikłania po bronchoskopii nie są spotykane często, warto tutaj jeszcze podkreślić, że badanie to jest bardzo istotne w diagnostyce różnych schorzeń (chociażby w przypadku nowotworów płuc, gdzie po bronchoskopii i badaniu histopatologicznym możliwe jest postawienie choremu ostatecznego rozpoznania, co zasadniczo decyduje o wyborze stosownego dla niego leczenia).